Γράφει ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΤΖΟΑΝΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ – ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΟΣ
Μετεκπαιδευθείς: Mass General Hospital-Harvard
Johns Hopkins Hospital & Mayo Clinic Αμερικής
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος, είναι ένας από τους πιο συχνά τραυματιζόμενους συνδέσμους του γόνατος. Στην Αμερική υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πραγματοποιούνται περίπου 200.000 επεμβάσεις αποκατάστασης του συνδέσμου αυτού σε ενήλικες.
Η επίπτωση των κακώσεων του προσθίου χιαστού είναι μεγαλύτερη σε όσους συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες. Τι πραγματικά συμβαίνει όμως στους “μικρούς” αθλητές?
Πλέον οι ρήξεις του προσθίου χιαστού δεν θεωρούνται σπάνιες βλάβες στα παιδιά. Ο λόγος είναι η ραγδαία αύξηση στην συμμετοχή των παιδιών σε αθλητικές δραστηριότητες και σε ακαδημίες ποδοσφαίρου. Η συχνότητα της ρήξης του χιαστού στα παιδιά είναι 14/100.000 με τις έρευνες να αποδεικνύουν ότι τα κορίτσια που με συμμετέχουν σε αθλητική δραστηριότητα έχουν μεγαλύτερη συχνότητα από ότι τα αγόρια, λόγω ανατομικών και ορμονολογικών χαρακτηριστικών.
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
Στην άρθρωση του γόνατος συμμετέχουν το μηριαίο οστό, η κνήμη, η περόνη και η επιγονατίδα. Η άρθρωση του γόνατος συγκρατείτε με τη βοήθεια 4 ισχυρών συνδέσμων: του έσω πλαγίου συνδέσμου, του έξω πλαγίου συνδέσμου, του προσθίου και του οπισθίου χιαστού συνδέσμου.
Στα παιδιά υπάρχει και η επιφυσιακή πλάκα-η περιοχή που αναπτύσσονται τα οστά (ΦΩΤΟ 1) Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος, αρχίζει να εμφανίζεται από την 24 εβδομάδα της κύησης, βρίσκεται στο μέσο του γόνατος και παρέχει προσθιο-οπίσθια και στροφική σταθερότητα στην άρθρωση του γόνατος.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται αμέσως μετά τον τραυματισμό στο γόνατο του “μικρού” είναι οι πόνος και το οίδημα-αίμαρθρο. Μετά από λίγες ώρες το οίδημα γίνεται μεγαλύτερο, υπάρχει απώλεια του εύρους κίνησης του γόνατος και πόνος κατά τη βάδιση.
Υπάρχει μια σειρά δοκιμασιών όπου ο Χειρουργός Ορθοπαιδικός – Αθλητίατρος θα ελέγξει τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο αλλά και τα υπόλοιπα συνδεσμικά στοιχεία του γόνατος στο παιδί.
Η απεικόνιση του γόνατος θα γίνει με απλές ακτινογραφίες για να αποκλειστεί πιθανότητα συνύπαρξης κατάγματος και μαγνητική τομογραφία η οποία είναι η καλύτερη μέθοδος για την ανάδειξη της ρήξης του χιαστού, αλλά και τον έλεγχο των άλλων συνδεσμικών δομών του γόνατος.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ενώ από την δεκαετία του 1980 είναι ξεκάθαρο τι θα πρέπει να γίνει με την ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου σε ενήλικες, και αυτό είναι αρθροσκοπική συνδεσμοπλαστική του χιαστού, στα παιδιά δεν υπήρχαν επιστημονικά αποδεδειγμένες μελέτες για την αντιμετώπιση αυτής της βλάβης. Ο λόγος ήταν, ότι μια χειρουργική αποκατάσταση θα τραυμάτιζε την επιφυσιακή πλάκα (το σημείο που αναπτύσσονται τα οστά) στο γόνατο, και θα είχε ως αποτέλεσμα να διαταράξει την φυσιολογική ανάπτυξη του κάτω άκρου. Επιστημονικά αποδεδειγμένες μελέτες σε παιδιά από μεγάλα κέντρα του εξωτερικού έχουν αποδείξει πλέον ότι :
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΗΞΗ ΤΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑΙ!!!
“ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΤΩΡΑ ΠΑΡΑ ΜΕΤΑ”. Ο στόχος της χειρουργικής αποκατάστασης του προσθίου χιαστού, είναι η ανάκτηση της σταθερότητας του γόνατος σε τέτοιο βαθμό, ώστε να επιτρέψει στο παιδί την επάνοδό του σε αθλητικές δραστηριότητες, αλλά και το πιο σημαντικό να αποτρέψει βλάβες σε άλλες δομές του γόνατος του παιδιού, όπως ο αρθρικός χόνδρος και οι μηνίσκοι που θα οδηγήσουν σε πρώιμες εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος που έχει υποστεί ρήξη θα πρέπει να αντικατασταθεί από μόσχευμα.
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΟΣ
- ΑΥΤΟΜΟΣΧΕΥΜΑ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΙΚΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ
- ΑΥΤΟΜΟΣΧΕΥΜΑ ΤΕΝΟΝΤΑ ΟΠΙΣΘΙΩΝ ΜΗΡΙΑΙΩΝ (HAMSTRINGS)
Αυτομόσχεμα: μόσχευμα από τον ίδιο τον ασθενή.
To ‘gold standard’ μόσχευμα είναι το αυτομόσχευμα επιγονατιδικού τένοντα και αυτό χρησιμοποιώ σε ενήλικες αθλητές-ποδοσφαιριστές. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι σύνδεσμος και όχι τένοντας, γι αυτό θα πρέπει να αντικαθίστανται από σύνδεσμο.
Αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιώ αυτομόσχευμα επιγονατιδικού συνδέσμου. Οι άλλοι επίσης σημαντικοί λόγοι είναι ότι η διάμετρος του μοσχεύματος είναι μεγαλύτερη, ότι στα τούνελ που συγκρατείτε το μόσχευμα υπάρχει οστό, οπότε καλύτερη βιολογική ενσωμάτωση, το ποσοστό λοίμωξης είναι μικρότερο και επίσης το ποσοστό επαναρήξης του μοσχεύματος είναι μικρότερο.
(σ.σ. Ο κ. Τζοάνος είναι από τους λίγους στην Ελλάδα που χρησιμοποιεί την τεχνική αυτή, του επιγονατιδικού συνδέσμου και έχει παρουσιάσει τα αποτελέσματα του σε πανευρωπαϊκά και παγκόσμια συνέδρια αθλητιατρικής).
Στα παιδιά όμως υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: δεν πρέπει να τραυματιστεί το σημείο που αναπτύσσονται τα οστά και αυτό είναι η επιφυσιακή πλάκα. Γι αυτό το λόγο, τα παιδιά χωρίζονται με βάση την οστική ηλικία σε προ-εφηβικά (<12 χρονών αγόρια, <11 κορίτσια) και τα εφηβικά (13-16 αγόρια, 12-14 κορίτσια). Στα προ-εφηβικά παιδιά ο χειρουργός θα πρέπει να χρησιμοποιεί ΜΟΝΟ το μόσχευμα των ισχιο-κνημιαίων, ενώ στα εφηβικά έχει στη διάθεση του και τις δυο επιλογές.
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Το χειρουργείο απαιτεί νοσηλεία μιας ημέρας στην κλινική, δεν χρησιμοποιώ νάρθηκα γόνατος και δεν χορηγείται αντιπηκτική αγωγή, αφού ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα μετά το χειρουργείο με βακτηρίες. Η φυσικοθεραπεία ξεκινά άμεσα μετά από το χειρουργείο. Ο στόχος είναι η αποκατάσταση του εύρους κίνησης της άρθρωσης και η ενδυνάμωση των μυών.
Οι «μικροί» αθλητές μπορούν να επιστρέψουν σε προπονήσεις μετά τις 16 εβδομάδες, ενώ συμμετοχή σε πλήρη αγωνιστική δραστηριότητα μετά την πάροδο 7-9 μηνών.
Georgios N. Tzoanos MD
Sports Orthopaedic Surgeon
18 Thiseos str., 71201 Heraklion Crete, Greece
Tel. +30 2810 342244, +30 6947 073440
Fax. +30 2810 342244
Ο κ. Τζοάνος είναι χειρουργός ορθοπεδικός – αθλητίατρος. Έχει μετεκπαιδευθεί στην αθλητιατρική σε πανευρωπαϊκά και παγκόσμια κέντρα εκπαίδευσης αρθροσκόπησης και έχει πραγματοποιήσει παρουσιάσεις σε ελληνικά, πανευρωπαϊκά και παγκόσμια συνέδρια αθλητιατρικής.
Στη φωτογραφία ο κ. Τζοάνος (αριστερά), με τον επικεφαλής του αθλητιατρικού τμήματος του Πανεπιστημίου του Harvard, Prof Thomas Gill